Contact!

“Leuk dat interactief college geven, maar in mijn college zit ik helemaal niet te wachten op vragen van studenten: ik heb m’n tijd hard nodig om hoofdstuk 2 te  behandelen en ik red ’t niet als er dan ook nog vragen worden gesteld.”

Als docententrainer observeer ik regelmatig docenten bij het geven van een college. Een ervaring die ik niet snel meer vergeet deed ik op tijdens een werkcollege Wiskunde. De setting: een docent die het bord van linksboven tot rechtsonder vol schrijft met afleidingen en met z'n rug naar de collegezaal herhaalt wat ie opschrijft. In de zaal een handjevol studenten die ijverig overschrijven wat de docent op het bord schrijft. Wat me vooral bij is gebleven en me lichtelijk shockeerde is dat de docent op geen enkele manier contact maakte met het publiek: in drie kwartier had ie nog geen seconde oogcontact met ook maar 1 student.

De docent was zowel geestelijk al lichamelijk volledig gericht op zijn uitwerkingen op ’t bord. Soms ontdekte hij een eerder gemaakte fout, nam de bordenwisser, verbeterde de fout, en … verbeterde vervolgens alle andere fouten die van de eerste fout het gevolg waren. En dat allemaal zonder enig contact met de studenten.

Studenten waren stil, de docent was in z’n eigen wereld aan 't woord. Later bleek dat er 5x zoveel studenten in de zaal hadden moeten zitten. Alleen de beste studenten waren overgebleven. Zij konden het verhaal geheel zelfstandig volgen en hadden de interactie met de docent niet nodig. Een vorm van natuurlijke selectie door survival of the fittest.

Door te pauzeren tussen belangrijke of moeilijke stappen in de uitwerking en zich meer naar de zaal te richten, had deze docent de studenten meer gelegenheid gegeven om vragen te stellen of slimme opmerkingen te maken. Op die manier had hij ook de minder goede studenten letterlijk bij de les kunnen houden.

Stilte!

Nog niet zo heel lang geleden bestond “klasse-management” in het universitair onderwijs nog niet. De laatste tijd lijkt ’t echter steeds moeilijker te worden om orde te houden in de collegezaal. Studenten vinden ’t normaal om tijdens colleges hele gesprekken te voeren, hetzij met elkaar, hetzij met hun mobieltje. Docenten ervaren dit steeds vaker als een probleem: de eerste twee docentenworkshops “Omgaan met ongewenst gedrag” waren dan ook binnen een mum van tijd volgeboekt.

Luid en duidelijk “Stilte!” roepen is de meest expliciete poging om er iets aan te doen. Dat kan gepaard gaan met handgeklap, vuisten op tafel of een strenge blik. Heel effectief is dat meestal niet… In het basisonderwijs doen ze ‘t tegenwoordig anders: de juf steekt slechts één hand de lucht in, alle kinderen die dat zien stoppen met praten en steken ook hun hand op, ten teken dat ze het begrepen hebben. Ook een stoplicht in de klas vervult vaak een soortgelijke functie.

Deze voorbeelden uit het basisonderwijs vormen een mooie illustratie van het gebruik van stilte om de aandacht te krijgen. In de collegezaal lukt dat (op een andere manier) ook. Een collega vertelde me over de veelvuldig toegepaste methode van de decaan van zijn faculteit om iedereen stil te krijgen: hij ging theatraal voor de groep staan en bleef net zo lang stil tot ook alle aanwezigen stil waren. Jezelf uitvergroten of juist kleiner maken en het overdadig gebruik van stilte zijn de ideale combinatie om de aandacht op jou te richten. De moeite waard om uit te proberen!